Niebezpieczne odpady medyczne – co się do nich zalicza i jakie są rodzaje?

Odpady niebezpieczne? Czym są? Gdzie je wyrzucać? Jakie są obowiązki w kwestii odpadów niebezpiecznych? W celu odpowiedzi na te pytania trzeba się cofnąć do aktu sporządzonego w 1957 roku w Genewie. Jest nim “Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route”. Osobom bez znajomości francuskiego, niewiele ta nazwa mówi, dlatego już spieszymy z odpowiedzią na wszystkie pytania.

Medyczne odpady niebezpieczne – rodzaje

“Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route” w międzynarodowym skrócie ADR to międzynarodowe porozumienie, dotyczące transportu towarów niebezpiecznych drogą lądową. Stanowi ono kluczowe ramy prawne regulujące bezpieczne postępowanie z tego typu odpadami.

Innym obowiązującym w tym zakresie dokumentem prawnym jest ustawa z 14 grudnia 2012 roku o odpadach. W załączniku nr 3 tej ustawy znajduje się klasyfikacja odpadów niebezpiecznych. Są nimi odpady, które wykazują co najmniej jedną spośród poniższych właściwości.

• H1 „wybuchowe”: substancje i preparaty, które mogą wybuchnąć pod wpływem ognia lub które są bardziej wrażliwe na wstrząs lub tarcie niż dinitrobenzen.
• H2 „utleniające”: substancje i preparaty, które w kontakcie z innymi substancjami, w szczególności z substancjami łatwopalnymi, wykazują silne reakcje egzotermiczne.
• H3–A „wysoce łatwopalne”: – substancje i preparaty ciekłe o temperaturze zapłonu niższej niż 21°C (w tym skrajnie łatwopalne ciecze) lub  – substancje i preparaty, które mogą się rozgrzać, a następnie zapalić pod wpływem kontaktu z powietrzem w temperaturze otoczenia, bez doprowadzenia energii, lub  – substancje i preparaty stałe, które mogą z łatwością zapalić się po krótkim kontakcie ze źródłem zapłonu i które palą się nadal lub ulegają zniszczeniu po usunięciu źródła zapłonu, lub  – substancje i preparaty gazowe, łatwopalne w powietrzu pod normalnym ciśnieniem, lub  – substancje i preparaty, które w kontakcie z wodą lub wilgotnym powietrzem tworzą wysoce łatwopalne gazy w niebezpiecznych ilościach.
• H3–B „łatwopalne”: substancje i preparaty ciekłe o temperaturze zapłonu równej lub wyższej niż 21°C i niższej niż lub równej 55°C.
• H4 „drażniące”: substancje i preparaty niewykazujące działania żrącego, które w wyniku bezpośredniego, długotrwałego lub powtarzającego się kontaktu ze skórą lub błoną śluzową mogą wywołać stan zapalny.
• H5 „szkodliwe”: substancje i preparaty, które w przypadku ich wdychania, spożycia lub wniknięcia przez skórę mogą powodować ograniczone zagrożenie dla zdrowia.
• H6 „toksyczne”: substancje i preparaty (w tym substancje i preparaty bardzo toksyczne), które w przypadku ich wdychania, spożycia lub wniknięcia przez skórę mogą powodować poważne, ostre lub chroniczne zagrożenie dla zdrowia, a nawet śmierć.
• H7 „rakotwórcze”: substancje i preparaty, które w przypadku ich wdychania, spożycia lub wniknięcia przez skórę mogą wywołać raka lub zwiększać częstotliwość jego występowania.
• H8 „żrące”: substancje i preparaty, które w zetknięciu z żywymi tkankami mogą spowodować ich zniszczenie.
• H9 „zakaźne”: substancje i preparaty zawierające żywe drobnoustroje lub ich toksyny, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do przyjęcia, że wywołują choroby u ludzi lub innych żywych organizmów.
• H10 „działające szkodliwie na rozrodczość”: substancje i preparaty, które w przypadku ich wdychania, spożycia lub wniknięcia przez skórę mogą wywołać niedziedziczne wrodzone deformacje lub zwiększyć częstotliwość ich występowania.
• H11 „mutagenne”: substancje i preparaty, które w przypadku ich wdychania, spożycia lub wniknięcia przez skórę mogą wywołać dziedziczne defekty genetyczne lub zwiększyć częstotliwość ich występowania.
• H12 odpady, które w kontakcie z wodą, powietrzem lub kwasem uwalniają toksyczne lub bardzo toksyczne gazy.
• H13 „uczulające”: substancje i preparaty, które w przypadku ich wdychania lub wniknięcia przez skórę, są w stanie wywołać reakcję nadwrażliwości, tak że w wyniku dalszego narażenia na kontakt z tą substancją lub preparatem pojawiają się charakterystyczne skutki negatywne.
• H14 „ekotoksyczne”: odpady, które stanowią lub mogą stanowić bezpośrednie lub opóźnione zagrożenie dla co najmniej jednego elementu środowiska.
• H15 odpady, które po zakończeniu procesu unieszkodliwiania mogą w dowolny sposób wydzielić inną substancję, np. w formie odcieku, która ma którąkolwiek spośród cech wymienionych powyżej.

Odpady medyczne 18 01 03 i inne

Inna klasyfikacja, wynikająca z Rozporządzenia ministra klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów umożliwia identyfikację odpadów medycznych niebezpiecznych jako:

• Odpady zakaźne o kodach: 18 01 02, 18 01 03, 18 01 80 i 18  01 82
• Odpady niebezpieczne, inne niż zakaźne, o kodach: 18 0 1 06, 18 01 08 i 18 01 10.

Jak należy interpretować wyżej wymienione kody?

• 18 01 02– Części ciała i organy, łożyska, wycinki tkanek oraz pojemniki na krew i konserwanty służące do jej przechowywania.
• 18 01 03– Inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby u ludzi i zwierząt.
• 18 01 80– Zużyte peloidy po zabiegach wykonywanych w ramach działalności leczniczej o właściwościach zakaźnych.
• 18 01 82– Resztki pokarmowe oraz naczynia i sztućce jednorazowe po konsumpcji od pacjentów chorych zakaźnie.
• 18 01 06– Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, zawierające substancje niebezpieczne.
• 18 01 08– Leki cytotoksyczne i cytostatyczne.
• 18 01 10– Odpady amalgamatu dentystycznego.

Medyczne odpady niebezpieczne – etykieta, oznakowanie, worki

Każdy podmiot generujący odpady medyczne ma obowiązek właściwego ich segregowania i magazynowania.

• Pojemniki i worki czerwone – do nich należy wrzucać odpady medyczne zakaźne (180102, 180103, 180180 i 180182), z wyjątkiem odpadów medycznych o ostrych końcach i krawędziach.
• Pojemniki i worki żółte – do nich należy wrzucać odpady medyczne niebezpieczne, inne niż zakaźne (180106, 180108 i 180110), z wyjątkiem odpadów medycznych o ostrych końcach i krawędziach.
• Pojemniki i worki inne niż czerwone i żółte – mogą posłużyć do składowania odpadów innych niż niebezpieczne (180101, 180104, 180107, 180109 i 180181).

Należy pamiętać o tym, że worki jednorazowego użycia umieszcza się na stelażach lub w sztywnych pojemnikach jednorazowego lub wielokrotnego użycia w sposób pozwalający na uniknięcie zakażenia osób mających kontakt z workiem lub pojemnikiem.

Ponadto pojemniki i worki muszą być odpowiednio oznaczane, etykietowane, między innymi kodem odpadów medycznych w nim przechowywanych, nazwą wytwórcy odpadów medycznych czy numerem REGON wytwórcy odpadów medycznych. Tę kwestię szczegółowo opisaliśmy w artykule Jak przechowywać odpady medyczne? – wymagania i procedury postępowania.

Zarządzanie niebezpiecznymi odpadami medycznymi

Zarządzanie niebezpiecznymi odpadami medycznymi jest kluczowym aspektem ochrony zdrowia publicznego i środowiska. Odpady te obejmują różnorodne materiały, od części ciała po narzędzia chirurgiczne, a nawet odpady zawierające żywe drobnoustroje chorobotwórcze. Bez odpowiednich procedur segregacji, magazynowania i utylizacji, te odpady mogą stanowić poważne zagrożenie dla ludzi i życia na Ziemi.

Ważne jest, aby każda instytucja medyczna, czy to szpital, klinika, czy praktyka weterynaryjna, miała na miejscu skuteczne procedury zarządzania odpadami. Przestrzeganie tych procedur nie tylko pomaga zapewnić bezpieczeństwo pracowników i pacjentów, ale także chroni nasze środowisko przed potencjalnie toksycznymi substancjami.

Odpowiednie zarządzanie odpadami medycznymi nie kończy się na samych placówkach medycznych. Kluczowa jest tutaj również współpraca z doświadczonymi i etycznymi firmami specjalizującymi się w odbiorze i transporcie takich odpadów.

Wybierając w tym zakresie firmę warto podjąć współpracę z TPO. Firma ta ma 20-letnie doświadczenie w branży, przeszkolonych fachowców i rzetelnie przestrzegamy wszelkich regulacji oraz norm, zapewniając bezpieczny transport odpadów medycznych, a także wsparcie w zakresie ewidencji BDO.

Przeczytaj także: